İnebolu Ne Zaman Kuruldu?
Karadeniz’in batı kıyısında, Kastamonu iline bağlı bir liman kenti olan İnebolu’nun kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak yapılan arkeolojik ve tarihsel araştırmalar, bölgenin M.Ö. ilk bin yıllara kadar uzanan bir geçmişe sahip olduğunu göstermektedir. Yerel kaynaklara göre kent; ilk olarak Boyranaltı Mahallesi mevkiinde, eski adıyla “Poyraaltı”’nda, Milet’li kolonistler tarafından kurulmuş bir kıyı yerleşkesi olabilir. [1]
Kuruluşun Tarihsel Arka Planı
Antik dönem: İnebolu’nun kuruluşu hakkında ilk bilgiler, Milet koloni faaliyetlerine dayandırılır. Yerel yönetim verileri, “ilk kuruluşu”nun Miletli koloniler tarafından, kale kalıntılarının bulunduğu Boyranaltı Mahallesi’nde olduğu görüşünü desteklemektedir. [1] Antik kaynaklarda ise bu yerleşim bölgesinin adı “Abunoteichos” olarak geçmektedir; bu isim “her yere hâkim bir kale” anlamına gelmektedir. [2] Daha sonra, M.S. 2. yüzyılda Roma İmparatoru Marcus Aurelius döneminde “Ionopolis” adıyla anıldığı belgelenmiştir. [3]
Orta Çağ ve Osmanlı dönemi: Bölge, Lidya ve Pers hâkimiyetinden sonra Roma, Bizans imparatorluklarının etkisi altına girmiş, 1071’den sonra Selçuklu Türkleri’nin akınlarına uğramış ve 1084‑85 yıllarında Emir Karatekin tarafından Anadolu Selçuklu hâkimiyetine katılmıştır. [3] Ardından bölgeye Türk yerleşimi artmış, yerleşimin adı zamanla “İnebolu” halini almıştır. Osmanlı döneminde ise 1867 (veya 1873) yılından itibaren kaza düzeyinde bir idari birim haline gelmiştir. [3]
Akademik Tartışmalar ve Belirsizlikler
Kuruluş tarihinin tam olarak belirlenememesi, İnebolu tarihçiliğinde önemli bir tartışma alanıdır. Bir yandan yerel kaynaklar “Milet/İyon kolonisi” iddiasını ön planda tutarken, diğer yandan bilimsel incelemeler bu bilginin kesin olarak belgeyle desteklenmediğini belirtmektedir. Örneğin, resmi kayıtlarda “2400 yıl önce Milet’liler tarafından” vurgusu yapılırken, bunu doğrudan doğrulayan arkeolojik buluntular sınırlıdır. [2] Ayrıca “Ionopolis/Inebolu” adlarının nasıl evrildiği, ve bu ad değişimlerinin hangi tarihlerde gerçekleştiği konusunda farklı görüşler mevcuttur. Bu da kentin kuruluşunun belli bir tarih yerine bir süreç olarak değerlendirilmesini gerektirir.
Bir diğer gündem ise kentin tarihi boyunca stratejik liman ve ticaret rolüdür. Akademik tezler, özellikle kentin M.Ö. ve Roma dönemlerinden Osmanlı dönemine kadar liman işlevini koruduğunu belirtmektedir. [4] Bu bakımdan “kuruluş” tek bir yılda olmamış, yerleşim ve gelişim süreçleriyle bugünkü kentine dönüşmüştür.
Özetle
Özet olarak, İnebolu’nun kesin kuruluş yılı bilinmemektedir. Ancak yerel ve resmi kaynaklar, kentin M.Ö. ilk bin yıllara dayanan bir yerleşim olarak başladığını, ilk olarak Miletli kolonicilerce Boyranaltı çevresinde kurulduğunu ileri sürmektedir. [1] Roma döneminde “Ionopolis” adını aldıktan sonra zamanla İnebolu adını kazanmış ve Osmanlı döneminde idari bir merkez haline gelmiştir. Böylece “kuruluş” kavramı burada hem antik yerleşimin başlangıcını hem de kentin bugünkü sosyo‑idari form almasını birlikte düşünmeyi gerektirir.
Günümüzde bu tarihsel süreç, kent kimliği, mimarisi ve kültürel miras bağlamında değerlendirilmektedir. Kuruluş ve gelişim konusunda belirsizliklerin olması, yerel tarih çalışmaları için araştırma kapasitesini hâlâ canlı tutmaktadır.
(Kaynaklar: İnebolu Belediyesi resmi sayfası, İnebolu Kaymakamlığı tarihi bilgileri, Kastamonu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü yayınları, İstanbul Üniversitesi yayınları.)
Etiketler: #İnebolu #kuruluş #tarih #Ionopolis #MiletliKoloniler #KaradenizLimanKentleri
—
Sources:
[1]: https://www.inebolu.bel.tr/inebolu-detay.asp?Id=15&ineboludetay=ilcemizin-tarihi&utm_source=chatgpt.com “İlçemizin Tarihi | İlçemizi Tanıyalım | İnebolu | T.C. İnebolu …”
[2]: https://www.inebolu.gov.tr/ilcemiztarihi?utm_source=chatgpt.com “T.C. İNEBOLU KAYMAKAMLIĞI – İNEBOLU’NUN TARİHİ”
[3]: https://kastamonu.ktb.gov.tr/TR-63820/inebolu.html?utm_source=chatgpt.com “İnebolu – ktb.gov.tr”
[4]: https://nek.istanbul.edu.tr/ekos/TEZ/57660.pdf?utm_source=chatgpt.com “İNEBOLU ŞEHRİNİN GELİŞİMİ – İstanbul”